Okul ve aile, bireylerin eğitiminde oldukça önemlidir. Çocuk, aile ve ev ortamının dışında farklı bir ortama girme, okula başlama durumuyla karşı karşıya kalınca uyum sorunları yaşayabilmektedir.

Çocukların büyük bir kısmı okula uyum sağlarken, bir kısmı da uyum sağlamada zorlanırlar. Bağımlı, ilişki kuramayan, arkadaşları ile oynamayı reddeden, anne ile ilişkisi sağlıklı kurulamamış olan bir çocuğun okula başlarken sorun yaşaması beklenebilir.

Okula uyum sağlamada zorlanan çocuklarda yaygın olarak görülen temel problem okul korkusudur. Çocukların bu süreçte kendilerini güvende ve rahat hissetmeleri için öncelikle zamana ihtiyaçları olacaktır.

Okul fobisini oluşturan nedenler okuldan veya evden kaynaklanabilir. Okulda sınıf çok kalabalık olabilir, çocuk öğretmenden beklediği ilgiyi göremeyebilir. Çocuğun sınıf öğretmeni çok otoriter olabilir ve çocuk öğretmeninin katı disiplinine uyum sağlayamayabilir. Sınıfta yapılan faaliyetler çocuğa zor gelebilir veya belli bir faaliyeti (resim, müzik, yabancı dil vb.) başaramamaktan korkabilir.

Kalabalık sınıf ortamında kendisiyle ilgilenilmeyeceği düşüncesi, okul içerisinde kaybolma veya okulda unutulma endişesi, ders süresinin uzun gelmesi veya oyun oynamak istemesi, kuralları anlama ve uygulamada zorluk çekmesi, kendi ihtiyaçlarını karşılayamayacağından korkması (yemek, tuvalet vb.), kendisiyle alay edileceği düşüncesi, arkadaşsız veya yalnız kalma endişesi onu okuldan soğutabilir ve okul fobisi oluşturabilir.

Okul korkusu yaşayıp uyum sağlamada zorlanan çocuklarda görülen hallerden bahsetmek gerekirse;

• Çoğunlukla okul sabahları gözlenen ve tatil günleri kaybolan baş ve karın ağrıları,
• Zaman zaman kusmaya dönüşen mide bulantıları ve mide krampları,
• Ağlama, terleme, titreme, korku, aşırı öfke yaşama, belirgin fizyolojik bir neden olmaksızın kendini iyi hissetmeme ile ilgili şikayetler ile evde kalma isteğinde artma,
• Okula gitmeyi reddetme, sebepsiz ağlamalar,
• Anne babadan ayrılmak istememe,
• Yapmaya alışık olduğu rutin davranışları yapmak istememe,
• Bebeksi davranışlar sergilemeye başlama,
• İştah ve uyku düzensizlikleri,
• Yalan söyleme gibi sıkıntılı belirtileri görülebilmektedir.

Uyum sürecinde birkaç hafta süren huysuzluk ve huzursuzluk dönemleri yaşanabilir. Anneye bağımlılık artabilir. Gece korkulu rüyalar görülebilir. Bu davranışlar oldukça doğal tepkilerdir.

Çocuk uyum sağlamaya başladıkça bu davranışlar ortadan kalkacağından ebeveyn endişelenilmemelidir. Sorun uzun süre devam ederse alanında uzman bir psikologdan destek alınması yararlı olur. Her çocuğun okula uyum süresi birbirinden farklıdır. Bu nedenle başka çocuklarla asla kıyaslanmamalıdır. Bu süreç çocuğun kişilik yapısına ve ailenin yetiştirme biçimine göre değişebilmektedir.

Okul fobisini giderme konusunda tüm çocuklara uygun bir eğitim modeli olduğu söylenemez. Bu nedenle aile ile okulun işbirliği halinde olması şarttır. Bir yandan aile çocuğun kendine güvenmesini sağlayıp, kaygılarından arınması için çalışırken, öte yandan öğretmen çocuğun kendini göstermesi için alan açmalıdır.

Çocuğun sosyalleşmesi ve arkadaş ilişkilerini güçlendirmesi için okul dışında ilişki kurduğu sınıf arkadaşı ile zaman zaman bir araya gelmesi sağlanmalıdır. Aile, öğretmen ve arkadaşlarla işbirliği sonucu güven duygusu gelişen çocukta, okul fobisinin zamanla kaybolduğu gözlenir.

Okul fobisinin giderilmesinde önemli olan sorunu erkenden teşhis etmektir.